Voorzitter

Vandaag bespreken we de rekening over het afgelopen jaar en de perspectiefnota voor het komende jaar. Altijd een mooi moment om met elkaar door te nemen hoe Wijchen ervoor staat. En dit jaar is het een nog mooier moment, want dit is in feite al de laatste perspectiefnota voor het huidige college. Volgend jaar kan alles heel anders zijn.

Dus een mooi moment om te bekijken met elkaar wat deze coalitie ervan gebakken heeft. Hoe zal er bij de publicatie over de geschiedenis van Wijchen in 2075 geoordeeld worden over deze K8W-CDA-VVD coalitie? 

Ik heb geen glazen bol. Maar laat ik allereerst beginnen met complimenten. Veel dank aan het college en aan de hardwerkende mensen van de WDW die met een duidelijke perspectiefnota zijn gekomen en vooral ook met een heldere en duidelijke jaarrekening, die al is goedgekeurd door de accountant. 

Wijchen staat er financieel goed voor. Er is in de afgelopen jaren voorzichtig begroot en het resultaat blijkt altijd weer positiever dan gevreesd. Het spreekwoord is niet voor niets ‘voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast’. Mooi om te zeggen in dit kasteel, en Wijchen heeft goed op zijn porselein gepast. 

Dat gezegd hebbende, is het porselein wel heel veel in die spreekwoordelijke kast gebleven. We hebben er eigenlijk nauwelijks van kunnen eten. Voorzitter, ik wil hier niet als olifant door de porseleinkast heen banjeren, maar wat onze fractie betreft is er wel té voorzichtig begroot. Al te grote voorzichtigheid leidt tot stilstand en om dan een ander spreekwoord aan te halen ‘stilstand is achteruitgang.’ En die achteruitgang, die vrezen wij ook voor Wijchen op de langere termijn. Uit onze jaarrekening en de plannen in de perspectiefnota blijkt dat ons college vooral veel van sparen houdt. Ondertussen krijgen onze inwoners nul op het rekest, terwijl ze graag mee willen doen met vergroenen,  verduurzamen en vrijwilligerswerk. 

Je ziet dit ook terug in het door de coalitie omarmde begrotingskader ‘‘we leveren bestaand beleid in om nieuw beleid te realiseren”. Zoals we al betoogd hebben, is het altijd verstandig om bestaand beleid tegen het licht te houden. Maar om pas nieuw beleid te starten als er oud beleid voor wordt ingeleverd: dat is armoede troef.

En bovendien blijven wij tegen de keuze om de eventuele pijn van bezuinigingen evenredig te verdelen. 

Zoals ik enkele maanden terug in de raadsvergadering al bepleitte, is er een groot verschil tussen evenredigheid en gelijkheid. Juist om mensen gelijk te behandelen en dezelfde kansen te geven, moeten ze niet hetzelfde worden behandeld.  

Daarom vinden wij het wél goed dat na onze suggestie bij de begroting van vorig jaar, er nu denkruimte is ontstaan om te differentiëren in het OZB-tarief voor woningen en niet-woningen, zodat de OZB van onze inwoners niet hoeft te stijgen. Om het college verder te helpen met die gedachtegang, dienen wij als steun in de rug samen met de PvdA een motie in.

Voorzitter, een ander onderwerp waar we het college graag verder in helpen, is ons woonbeleid. Onze fractie vindt het zorgelijk, dat we bij elk woningbouwproject te horen krijgen dat het niet lukt om de 30 procent sociale huur te bereiken. Meestal gaat het vooral om het dure villa’s terwijl het aantal 65-plussers dat kleiner wil wonen en het aantal alleenstaanden met een smallere beurs de komende jaren alleen maar toeneemt. We vragen het college om met een plan van aanpak te komen om ons te houden aan de maatschappelijke opgave voor eerlijk en betaalbaar wonen voor iedereen.

Overigens moeten we ook kunnen wonen in een gezonde leefomgeving. Los van de komst van de grote fastfoodketens naar de Lambrasse staat de gezonde leefomgeving nog meer onder druk door de slechte luchtkwaliteit. Gelukkig is het college na ons aandringen van plan de luchtkwaliteit aan te pakken via het Schone Lucht Akkoord en zullen de bodem en het grondwater bij de 13 gesloten voormalige vuilnisbelten in onze gemeente onderzocht worden. Laten we hopen dat daar geen grote lijken uit de kast komen.

Voorzitter, samenleven dóen we met iedereen. Daarvoor zijn de gebiedscoördinatoren een groot goed. Helaas is de relatie met de (vertegenwoordigers van de) inwoners stevig beschadigd na het amendement van de VVD, K8W en het CDA, waardoor we nu onvoldoende grip hebben op inwonersparticipatie. We roepen raad en college op om te luisteren naar het recente advies van de Rekenkamer.

De rekenkamer waarschuwt ons ook voor de (kinder)armoede. En op dat terrein zien we dan ook weinig vernieuwing: achtereenvolgens passen nu al 3 VVD-wethouders op de winkel, terwijl de armoede in Wijchen niet is afgenomen. Uit het rekenkameronderzoek blijkt dat er effectieve maatwerkoplossingen mogelijk zijn. We bieden met een motie het college een helpende hand en vragen een voorstel te maken voor een pilot-project.

In de afgelopen maanden was de conservatieve keuze van deze coalitie ook al goed zichtbaar bij de keuze die de coalitie niet maakte voor het klimaatbeleid en de klimaatadaptatie. Er is geen bereidheid om te investeren in de global goals als een instrument om onze gemeente groener en eerlijker te krijgen. Het betekent ook dat we  als gemeente in de komende jaren veel te weinig gaan vergroenen, terwijl dat zo belangrijk is met het huidige verlies van biodiversiteit. En met de klimaatcrisis die vooral mensen uit lagere inkomensgroepen of met een klein sociaal netwerk extra treft bij bijvoorbeeld droogte, hittegolven en hevige neerslag. Het is niet alleen belangrijk voor de natuur, maar ook voor het welzijn van alle Wijchenaren om nu te handelen. 

Afgelopen week hebben we weer ervaren wat klimaatverandering betekent in Wijchen. Schoolkinderen onbeschermd op betonnen tegels laten spelen bij deze hitte is onverantwoord. We doen een oproep aan het college om in gesprek te gaan met de schoolbesturen om plannen te maken voor klimaatadaptatie en vergroening op alle schoolpleinen. Vergroende schoolpleinen bieden ook nog eens mogelijkheden voor natuuronderwijs. We dienen hier een motie voor in waarin we het college oproepen om bij de begroting met voorstellen te komen voor vergroening van onze schoolpleinen.

Intussen hebben we vooral te maken met de uitbreiding van Bijsterhuizen, de komst van het hoogspanningsstation, de ontwikkelingen in en rond de Berendonck en woningbouw aan de randen van de kernen: hierdoor wordt de  ruimte voor natuur en landschap, nog kleiner en verliezen de gemeentelijke bossen biodiversiteit door teveel stikstof. Er zijn voor de bossen geen beheerplannen of er zijn wel beheerplannen maar die worden niet uitgevoerd. De vennen verdrogen en worden platgelopen door de vele bezoekers . Het verband tussen toenemende recreatie en toeristisch beleid met natuur, cultuurlandschap  en leefomgeving  werd ondanks ons aandringen ook in 2024  en 2025 niet nader onderzocht. Geen prioriteit. We hebben voor al deze groene misstanden in de afgelopen jaren gewaarschuwd en dat zullen we blijven doen. 

En wat te denken van de LES die we vorige week behandelden? Tijdens de commissie- en  raadsvergadering hebben we er al op gewezen dat het klimaatneutraal worden van Wijchen erop achteruitgaan is.  De ambitie van 55 procent CO2-reductie in 2030 is intussen gedaald naar een schamele 39 procent. 

En zelfs bij de haalbaarheid van de plannen hiervoor hadden we vraagtekens. Die vraagtekens zijn voor ons alleen maar toegenomen nadat het college eergisteren met zijn reactie op het hoogspanningsstation kwam én met de routekaart voor het warmtenet. 

Voorzitter, wat betreft verkeer en vervoer kiest deze conservatieve coalitie te snel voor automobiliteit en parkeren. De kasteeltuin verandert in een betonnen parkeerplaats met risico’s voor oeroude bomen. Grote machines staan onder de kruinen van waardevolle bomen. De eerste signalen komen al bij ons binnen dat bomen het erg zwaar hebben door deze asfaltcoalitie.

Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen, zoals de fietsstraat naar Alverna en de fietsroute naar Niftrik en uiteindelijk helemaal naar Oss. Dat stemt ons als fietspartij zeer tevreden. Toch is de fiets alleen niet genoeg om Brabant te ontsluiten, daar heb je ook het openbaar vervoer voor nodig. Wij vrezen, gezien de jaarrekening en de antwoorden op recente schriftelijke vragen, dat een kwartiersdienst van de trein naar Den Bosch er voorlopig niet inzit. Maar college, zit niet bij de pakken neer en ga pleiten bij de NS om de intercity weer in Wijchen te laten stoppen. Wij dienen hier een motie voor in.

Voorzitter, de voorzichtigheid van de coalitie en het college dreigen tot stilstand te leiden. Om te voorkomen dat we in 2075 moeten lezen dat Wijchen in deze periode niet meer in de gemeente en haar inwoners investeerde met armoede en kaalslag als gevolg, roep ik het college op om te durven investeren in onze samenleving. Laten we het porselein vooral ook gebruiken waar het voor bedoeld is. Laten we als Wijchen ook wat gaan eten.  Wij bieden u daartoe onze helpende hand in de keuken!