Reeds in november 2015 heeft de gemeenteraad van Wijchen ingestemd met de uitvoering van een nulmeting om te komen tot een energieneutraal Wijchen 2040. Adviesbureau Tauw leverde daarop een roadmap met daarin onderbouwde cijfers over de toenmalige stand van zaken wat betreft energiegebruik in de gemeente, en de opties om tot een energieneutraal Wijchen in 2040 te komen. Dat leidde in 2018 weer tot een Energieplan op hoofdlijnen. Met grote rode letters staat daarin: "We nemen verantwoordelijkheid", en, de ambities zijn haalbaar mits we alle zeilen bijzetten. Ik ga hier niet alle ambities herhalen, vooral omdat ze nauwelijks veranderd zijn in vergelijking met de huidige. Maar wat ook te weinig veranderd is, is de CO2-uitstoot van de gemeente Wijchen in de tussenliggende periode. En dat baart ernstige zorgen.
Waarom deze terugblik? Dat ligt voor de hand. Want feitelijk is de huidige LES opnieuw een nulmeting. Met daarbovenop ambities en plannen om de beoogde doelen te behalen. Het is een herhaling van zetten, en als we niet oppassen, een route naar een patstelling. Ondertussen zijn we in slaap gesust door de goede intenties en beloftes, zonder dat de zo stoer geuite verantwoordelijkheid is omgezet in significante daden. De droge feiten zeggen: we zijn 10 jaar verder en nauwelijks iets opgeschoten.
Het gevaarlijke van de huidige beslisnota is dat we opnieuw achterover gaan leunen. Niet omdat de ambities laag zijn – al zijn die inmiddels wel sterk naar beneden bijgesteld -, maar wel omdat de plannen als realistisch en haalbaar opgevoerd worden, maar dat in onze ogen niet zijn. Alsof de energiewinst al nagenoeg binnen is. En daarmee verdwijnt de urgentie van ons energie- en klimaatprobleem als sneeuw voor de zon. Ik noem een paar voorbeelden.
Voor zon op veld wordt een hoge energieopbrengst in 2030 ingeboekt, die vooral afhangt van de realisatie van zonnepark Bankhoef. Of dat project doorgaat is hoogst onzeker en mocht dat toch het geval zijn, dan is de kans dat dat vóór 2030 gebeurt zeer klein. Ook voor het effect van zon op dak worden zeer optimistische getallen genoemd, terwijl de bouw van zonnedaken aantoonbaar stagneert. Van het windpark Bijsterhuizen moeten we nog maar zien of het niet door de Raad van State wordt geblokkeerd, en dat weten we pas over een jaar of twee. En tot slot is de aanname dat er in 2030 1.000 woningen zijn aangesloten op een warmtenet een serieus te nemen rapport onwaardig, laat staan of dit een grote invloed op de CO2-reductie zal hebben. Kortom: de LES toont een vertekend beeld en dat vormt een groot risico voor het daadwerkelijk behalen van de doelstellingen. Een groot deel van de energiewinst wordt toegerekend aan autonome landelijke ontwikkeling, en komt niet door Wijchens beleid.
Er moet meer gebeuren en het moet sneller. Deze raad heeft de morele verantwoordelijkheid om de haalbaarheid van de plannen te toetsen, en nu al bij te sturen indien deze niet realistisch zijn. En nee, waterstof is geen alternatieve duurzame energiebron. Ook kleine kerncentrales gaan ons niet redden, zoals we aanstaande woensdag in Arcus zullen horen. En o ja, we zijn maar een postzegel in de wereld, dus wat maakt het uit wat we hier doen? We hebben toch geen invloed. Moet je eens mee aankomen in het Vaticaan, toch meer dan 100 keer zo klein als de gemeente Wijchen. We grijpen de eerste de beste gelegenheid aan om te proberen zand in de duurzaamheidsraderen te strooien. Komt er mogelijk een hoogspanningsstation, waar ook wij in principe niet op zitten te wachten? Schrappen we toch gewoon een paar windturbines ter compensatie. Waarom niet de uitbreiding van een bedrijventerrein in plaats daarvan? Of we gaan als kleuters wijzen naar andere gemeenten: "En zij dan? Die doen minder. Dat is niet eerlijk."
Zo komen we er natuurlijk nooit. We zijn weer terug bij af. De LES-stukken staan vol met veel letters en mooie vooruitzichten. Van beide val je in slaap. Dat kunnen we ons niet veroorloven, of we nu willen of niet. We weten eigenlijk niet goed wat we met de gepresenteerde LES aan moeten, want de intenties zijn goed, dat halen we er óók uit. We zijn erg benieuwd hoe realistisch en haalbaar de wethouder de plannen inschat. Dezelfde vraag stel ik hier aan de andere partijen in deze raadzaal. Gelooft u hierin? Acht u de plannen realistisch en haalbaar? En hoe relevant vindt u dit onderwerp?
Vandaag hebben duizenden jongeren een telefoontje ontvangen met de mededeling dat ze geslaagd zijn voor hun eindexamen. Die jongeren verdienen een toekomst, net zo mooi als ons verleden. Dat kan alleen als we radicale besluiten nemen, niet naar andere wijzen, de feiten onder ogen willen zien en het samen oppakken. We moeten de zaak urgent houden, zonder fatalistisch te worden, en dat is een heel lastige klus, dat weten wij ook. Maar we moeten voorkomen dat we blijven slapen, of in slaap gesust worden door te optimistische voorspellingen. Met andere woorden: Wijchen wordt wakker!